MÚA GIẬT (CHOREA) & MÚA VỜN (ATHETOSIS)

27 2025-05-04 15:58:56
Contents []

MÚA GIẬT (CHOREA) & MÚA VỜN (ATHETOSIS)

  1. Múa giật – Múa vờn là gì?

Múa giật (Chorea) và múa vờn (Athetosis) là hai dạng rối loạn vận động không tự chủ, do tổn thương ở vùng hạch nền (Basal Ganglia) của não.

  • Múa giật (Chorea): cử động nhanh, không đều, giật bất ngờ ở tay chân, mặt, hoặc toàn thân. Cử động này liên tục thay đổi vị trí, giống như “nhảy múa”.
  • Múa vờn (Athetosis): cử động chậm, xoắn vặn, uốn lượn, thường thấy ở ngón tay, bàn tay, bàn chân – giống như đang "vờn bóng” dưới nước.

Hai dạng này có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc kết hợp với nhau (gọi là choreoathetosis).

  1. Triệu chứng lâm sàng
  • Tay, chân, mặt có những cử động bất thường, không kiểm soát
  • Cử động tăng lên khi căng thẳng, xúc động, giảm khi ngủ
  • Có thể ảnh hưởng đến:
    • Nét mặt: nhăn mặt, méo miệng
    • Nói năng: nói không rõ, ngắt quãng
    • Viết chữ, ăn uống, đi lại: khó khăn do cử động đột ngột
  • Một số trường hợp có kèm giảm trương lực cơ, mất thăng bằng
  1. Nguyên nhân thường gặp

Nhóm nguyên nhân

Bệnh lý liên quan

Bẩm sinh – di truyền

Bệnh Huntington, múa giật bẩm sinh

Nhiễm trùng – miễn dịch

Múa giật Sydenham (sau viêm họng do liên cầu), lupus ban đỏ hệ thống

Chuyển hóa – nội tiết

Tăng đường huyết, suy giáp, rối loạn điện giải

Thuốc – chất độc

Thuốc chống loạn thần, thuốc chống loạn thần…

Đột quỵ – tổn thương não

Thiếu máu não vùng hạch nền
  1. Chẩn đoán
  • Khám thần kinh chuyên sâu về bệnh Parkinson và rối loạn vận động
  • MRI/CT sọ não để phát hiện tổn thương vùng hạch nền
  • Xét nghiệm máu: tìm nguyên nhân miễn dịch, chuyển hóa, di truyền
  • Đánh giá các thang điểm về khả năng vận động, hoạt động hằng ngày
  1. Điều trị

 Điều trị nguyên nhân (nếu xác định được) và điều trị triệu chứng:

  • Thuốc giảm cử động bất thường: Haloperidol, Tetrabenazine, Risperidone, Valbenazine, Deutetrabenazine...
  • Điều trị miễn dịch, kháng sinh nếu có nguyên nhân nhiễm trùng, tự miễn
  • Điều chỉnh thuốc gây tác dụng phụ (nếu liên quan)

Phục hồi chức năng:

  • Vật lý trị liệu: tăng kiểm soát thân mình, giảm nguy cơ té ngã
  • Hoạt động trị liệu: cải thiện chức năng tay, sinh hoạt hằng ngày
  • Âm nhạc trị liệu, liệu pháp nhóm: giảm lo âu, hỗ trợ điều tiết vận động
  1. Tiên lượng và chăm sóc lâu dài
  • Một số dạng có thể tự khỏi hoặc cải thiện sau điều trị nguyên nhân (như múa giật Sydenham)
  • Một số khác có tính tiến triển mạn tính, cần theo dõi – phục hồi chức năng – hỗ trợ tâm lý – chăm sóc xã hội
  • Cần giáo dục người nhà, tránh kỳ thị, giúp người bệnh hòa nhập

 

Bài viết liên quan